Bạch Dạ Hành (1999) | Keigo Higashino | Đi Trong Đêm Trắng

Mỗi bài viết một bài nhạc:
(https://open.spotify.com/track/27AWHxCwzaEPt82AzgxrWu?si=b2b9c14c87474dd6).
Akuma no Ko (Attack on Titan) – Kayou, Beats

Sống một cuộc đời trong bóng tối để mang lại ánh sáng cho người con gái mình yêu, một loại ánh sáng được tạo nên từ đêm trắng, chấp nhận trở thành một cái bóng của Yuhiko, lặng lẽ và lầm lỗi, Ryoji đã sống một cuộc đời như vậy đấy. Cậu khao khát mình một lần được đi dưới ánh mặt trời, nhưng nếu được chọn tôi nghĩ Ryo vẫn sẽ chọn lẽ sống như vậy, như thể cậu sinh ra chỉ để làm việc đó, đi dưới đêm trắng để được nhìn thấy người con gái mình yêu.

Bạch Dạ Hành không phải là một tác phẩm đầy bất ngờ, cũng không phải một tác phẩm mang đến cho người ta cảm giác thoải mái khi đọc, không có nhiều tình tiết bất ngờ, không có tự sự nội tâm hay sự liền mạch trong câu chuyện. Ta chỉ đọc và đọc đến cuối để chạm vào được một loạt cảm xúc trầm ngâm, buồn bã, nuối tiếc, đau lòng hay thậm chí là ám ảnh, đau đớn, xót xa cho những gì đã diễn ra.

Từng khía cạnh đạo đức, tình yêu, xã hội, nhân văn, thiện ác đều được khai thác và làm người đọc phải chiêm nghiệm đánh giá lại những thứ gọi là chuẩn mực. Những tiêu chuẩn đánh giá một con người mong manh như một sợi chỉ, không ai quả quyết được điều đó là chính xác hay sai lệch. Liệu việc mà mọi người cho là đúng đắn hằng ngày có thật sự đúng hay không, hay chỉ là đúng với những tiêu chuẩn được đặt ra từ ban đầu.

Keigo Higashino, Higashino Keigo, Bạch Dạ Hành

Tôi không đọc quá nhiều sách của bác Kei, nhưng tôi có thể hình dung văn phong của bác thật sự đặc biệt. Keigo là một nhà văn trinh thám nhưng không trinh thám, những tác phẩm trinh thám của bác không kịch tính, không có công lý hay pháp luật cụ thể nào. Thậm chí chúng ta còn có thể đoán được thủ phạm, nhưng chỉ như vậy thì vẫn chưa phải văn của Keigo.

Đó là một quá trình quan sát tỉ mỉ đến kinh ngạc, khai thác chi tiết, khắc hoạ hoàn hảo những gì còn sót lại sau một sự kiện. Mạch truyện chuyển biến liên tục, những nhân vật mới nhiều vô số kể, nhưng không nhân vật nào là thừa thải, thậm chí còn rất quan trọng. Hơn hết vẫn là một bản nhạc với bố cục hợp lí, chi tiết chặt chẽ đến bất ngờ. Và đến cuối, bạn sẽ gặp những cái kết không có câu trả lời, tự bản thân mỗi độc giả sẽ có một cách hiểu, một góc nhìn khác nhau về những sự việc đã xảy ra. Từ đó ta nhìn nhận lại những bất cập, những tồn tại đen tối còn âm ỉ trong cuộc sống.

Tôi tìm thấy một câu khá hay trên mạng, vì tôi không viết hay được như vậy nên cho vào đây xem như tham khảo:

“Mặc dù Keigo đã mô tả nhân vật mình hết sức tàn độc nhưng ta có thể thấy sự cảm thông và thấu hiểu của ông dành cho nhân vật của mình nói riêng và cho con người nói chung. Ông tin vào bản chất tốt đẹp của con người, rằng kẻ ác không tự xấu đi mà được gieo mầm bởi sự xấu xa của chính con người. Mầm ác đó lớn dần, đơm hoa, kết trái rồi lại được gieo vào người khác, lây lan như dịch bệnh.”

(Trích: flowersandbooks.com)

Tính đến thời điểm hiện tại, Bạch Dạ Hành vẫn là một trong những cuốn tiểu thuyết hay nhất tôi từng đọc. Nên tôi khuyên thật sự, hãy đọc trước khi quay lại đây. À tôi có lấy khá nhiều ý từ những trang khác làm tài liệu cho bài viết này, nên đọc có mấy khúc quen quen thì cũng đừng thắc mắc nhé (mà chắc không có đâu).

Tóm tắt dòng thời gian sự kiện

Bạch dạ hành bắt đầu với thời điểm Yuhiko và Ryo đang 11 tuổi.

Yosuke, một chủ tiệm cầm đồ và là cha của Ryoji, bị sát hại trong một căn nhà hoang, số tiền mang theo cũng biến mất. Nghi can gồm có: Vợ của ông, mẹ của Ryo, được cho là có quan hệ không chính thống với người làm thuê ở tiệm cầm đồ; Fumiyo, người được cho là có tư tình với nạn nhân, cũng là mẹ của Yuhiko.

Một tháng sau, Fumiyo, nghi can số một của vụ án, qua đời do ngộ độc khí ga tại nhà riêng, vụ án chìm vào bế tắc do không có bất cứ manh mối và chứng cứ nào.

Thanh tra Sasagaki, người phụ trách vụ án mạng năm đó vẫn luôn mang theo những câu hỏi cực kỳ lớn đến mãi về sau. Thứ duy nhất ông có thể làm đó là theo sát hành trình trưởng thành của hai đứa trẻ với hi vọng tìm thấy được gốc rễ của tội ác.

Hai đứa trẻ lớn lên theo mỗi cách riêng, có cuộc sống riêng tưởng chừng không liên quan đến nhau.

Lên cấp ba, Ryo trở thành một kẻ sống lang bạt trong xã hội, từ môi giới tình dục cho các quý bà, làm giả phần mềm chơi game kinh doanh lậu, qua lại với nhiều băng nhóm. Ryo trở thành một kẻ phản diện trong xã hội lúc bấy giờ, nhưng vẫn phải công nhận tài năng và sự khéo léo của cậu. Ryo thông minh và tinh quái, luồn lách cảnh sát, cứu cậu bạn của mình khỏi vào tù, biết lựa chọn thời cơ để kinh doanh. Ryo còn giỏi đến mức nhờ cậu bạn của mình đi học, xem những tài liệu đó và tìm cách để sản xuất băng đĩa game lậu.

Yuhiko thì ngược lại, cô bé xinh đẹp và giỏi giang vô cùng, đậu vào đại học danh tiếng và có một con đường công danh sự nghiệp rộng mở. Gia sư của cô vì mê mẩn Yuhiko mà lỡ tiết lộ về bí mật dự án game mà công ty của anh đang nghiên cứu.

Năm 18 tuổi, Ryo không học đại học, cậu biến mất và không giữ liên lạc với bất cứ ai xung quanh. Cậu bắt đầu làm giả thẻ ngân hàng ăn cắp thông tin tài khoản và tiền của người khác, tiếp tục làm game lậu để kiếm tiền.

Yuhiko trở thành “Thuý Kiều” trong trường đại học, được rất nhiều người để ý, trừ người mà cô thích, anh chàng chủ tịch câu lạc bộ khiêu vũ. Anh ta mê mẩn cô bạn của Yuhiko là Eriko, một cô gái mộc mạc và giản dị. Eriko và anh chàng kia hẹn hò với nhau chưa bao lâu thì Eriko bị bắt cóc, lột hết quần áo và bị đe doạ. Sau đó cả hai chia tay.

Năm 21 tuổi, Yuhiko ra trường và kết hôn với phó chủ tịch câu lạc bộ khiêu vũ ngày trước. Nhưng suýt thì huỷ hôn do hôn phu của Yuhiko yêu một người đồng nghiệp khác. Đột nhiên người con gái đó bị một người đàn ông lạ mặt ngăn cản và đám cưới của Yuhiko vẫn diễn ra.

Ryo thì mở một cửa hàng kinh doanh máy tính với cậu bạn của mình là Tomohiko, người bạn được Ryo cứu và hợp tác làm ăn nhiều lần. Cậu gặp lại người tình của mẹ năm xưa, người làm thuê cho gia đình của mình lúc trước, ông ta ngỏ ý hợp tác kinh doanh game Mario lậu vì biết Ryo đã có kinh nghiệm. Không lâu sau thì người đàn ông này mất tích.

Vài năm sau, Yuhiko ly hôn do chồng của cô không có chí làm ăn, chỉ biết ăn bám gia đình. Cô mở một chuỗi cửa hàng thời trang và kinh doanh phát đạt, trở nên giàu có nhanh chóng. Cô lọt vào mắt xanh của một ông chủ giàu có, em trai của ông ta lại tỏ ra nghi ngờ và thuê thám tử để điều tra và quá khứ của Yuhiko.

Một thời gian sau, Yuhiko trở thành vợ của ông chủ tập đoàn dược, ông ta có cô con gái riêng tên Mika và cô gái này không thích Yuhiko. Mika bị cưỡng hiếp một cách bí ẩn và Yuhiko biết điều này, sắp xếp mọi thứ an toàn và nói với Mika rằng trong quá khứ cô cũng đã từng bị cưỡng hiếp.

Một thời gian sau, Yuhiko mở một cửa hàng thời trang mới vào cuối năm, Ryo đóng giả ông già Noel và phát quà ở đó. Cảnh sát phát hiện ra sự hiện diện của Ryo và truy bắt cậu, Ryo tháo chạy và nhảy ra khỏi tầng lầu tự sát, anh rơi xuống be bét máu và chết ngay lập tức. Bạch Dạ Hành kết thúc với đoạn:

“Sasagaki loạng choạng ra khỏi vòng vây của cảnh sát. Chỉ thấy Yukiho đang vịn cầu thang đi lên tầng, bóng lưng cô ta tựa như một bóng ma màu trắng.

Yukiho không ngoảnh đầu lại, dù chỉ một lần.”

Bạch Dạ Hành kết thúc với không một kết thúc hoàn chỉnh, vấn đề được đặt ra từ đầu vẫn còn bỏ ngõ, nhưng chắc hẳn ai cũng biết thủ phạm vụ án từ đầu là ai, nhưng liệu việc đó có còn quan trọng.

Tội ác của thiên thần hay sự thánh thiện của ác quỷ

Nạn nhân hay tội phạm, tình yêu hay cộng sinh

Ryo đã ra tay giết cha mình để bảo vệ Yuhiko, người bị chính mẹ của mình đem đi bán dâm cho kẻ có sở thích ấu dâm là ba của Ryo. Từ đó anh chấp nhận đừng trong bóng tối để bảo vệ Yuhiko, làm bất cứ việc gì cô cần, thậm chí là lặp lại việc khi xưa ba của anh đã từng làm khi cưỡng hiếp bé Mika.

Cậu từng nói với Noriko rằng cậu không thể xuất tinh với bất kì người phụ nữ nào khác. Lúc Ryo giúp Tomohiko che giấu cái chết của Hanaoka trong phòng bằng cách lấp đầy tinh dịch nhóm máu AB của mình vào người đàn bà đó. Có một người phụ nữ duy nhất ở trong phòng khi đó đóng giả Hanaoka nhằm che mắt cảnh sát, giúp Ryo xuất tinh được, chắc chắn là Yuhiko.

Yuhiko từng tự may tặng cho Ryoji một chiếc túi vải có thêu chữ RK (Ryoji Kirihara) và lúc nào Ryo cũng mang chiếc túi đó bên mình. Eriko cũng khẳng định người Yuhiko yêu nhất không phải là chồng cô Makoto, Imaeda suy đoán rằng đó là Shinozuka, nhưng không ai biết về sự tồn tại của Ryoji, người mà Yuhiko có thể thực sự yêu.

Ta có thể thấy được, Ryo yêu Yuhiko rất nhiều và theo quan điểm của mình, Yuhiko cũng vậy. Thứ tình cảm câm lặng và cô liêu đến nghẹn ngào, đến độ không biết có còn gọi là tình yêu không nữa. Cả hai đều có những tổn thương sâu sắc trong tâm lý, đau khổ trong tâm hồn từ khi còn là những đứa bé, họ dành cho nhau sự nương tựa như tôm pháo và cá bống trắng, cùng lớn lên và cùng nhau tồn tại.

Có lẽ thứ tình cảm này còn sâu sắc và đặc biệt hơn nữa, không chỉ đơn thuần là tình yêu, mà nó còn vượt qua cả giới hạn ngôn từ để định nghĩa.

Bóng tối và ánh sáng

Xuyên suốt Bạch dạ hành, ta không thấy câu văn hay một lời thoại nào Ryo và Yuhiko dành cho nhau, không có một sự liên kết cụ thể nào giữa họ. Nhưng ta có thể cảm nhận hai nhân vật này có sự liên kết cực kỳ chặt chẽ, câm lặng đến đáng thương, như thể họ tồn tại vì nhau. Tuy nhiên, khoảnh khắc Ryo tự sát và Yuhiko bước lên không một lần nhìn lại, làm cho nhiều người băn khoăn và bỏ ngỏ, họ có yêu nhau không?

Có lẽ, chính bản thân Ryo hay Yuhiko cũng không biết đó có gọi là tình yêu hay không, họ chỉ đơn giản nương tựa vào nhau mà sống, vì nhau mà tồn tại trong xã hội này, sống và lớn lên dưới cái bóng của vụ án mạng nhiều năm trước.

Yuhiko tìm mọi cách, thủ đoạn để sống một cuộc sống mình mơ ước, sẵn sàng làm mọi thứ để đạt được mục đích. Ryo làm tất cả để Yuhiko hoàn thành mục đích của mình, như cánh tay phải của cô giúp cô tồn tại. Yuhiko không thực dụng, chỉ là cô đang muốn cảm giác như mình được sống trọn vẹn trong xã hội này, Ryoji không vùng vẫy thoát ra khỏi bóng tối, chỉ là cậu ta đang thích nghi và cố gắng trong đó, từng chút một đến cuối đời.

“Tôi ước sang năm được đi dưới ánh mặt trời.” – Ryo

“Còn tôi, xưa nay chưa từng sống dưới ánh mặt trời… Tôi chưa bao giờ có mặt trời, thế nên tôi không sợ mất đi nó.” – Yukiho

Họ không nói những lời đó với nhau, họ nói với những người thân cận của mình. Nhưng trong thâm tâm họ cũng biết được, cả hai vẫn luôn khao khát một lần được đi dưới ánh mặt trời, cho dù nó đã méo mó và nhuốm bẩn như thế nào.

Hình ảnh ẩn dụ

Hình ảnh cây kéo

Hình ảnh cây kéo chiếm đa phần ảnh bìa của quyển sách, đây cũng là hình ảnh chủ đạo và đóng một vai trò quan trọng xuyên suốt tác phẩm. Cây kéo được sản xuất ở Đức, một người mang nó đến cầm đồ tại nhà Kirihara, Ryo rất thích cắt giấy và dùng cây kéo này để cắt giấy từ bé, cậu luôn mang theo nó bên mình như một vật bất ly thân. Chiếc kéo từ một vật dùng để cắt giấy của một đứa trẻ trở thành một hung khí giết người, từ một vật dụng vô tri vô giác trở thành một sợi dây gắn kết Ryo với đêm trắng.

Cây kéo giết cha của Ryo và đưa cậu vào bóng tối. Cây kéo gắn kết anh với Yuhiko nhưng cũng chính nó chia cắt anh và Yuhiko. Cây kéo cắt ra hình ảnh con thuyền, hình bé trai dắt tay bé gái, hình con tuần lộc,… cây kéo cũng cắt đứt mọi sự liên kết của anh với những người xung quanh. Cây kéo lấy mạng ba anh để cứu Yuhiko, đến cuối Ryo vẫn dùng cây kéo đó để cắt hình con tuần lộc khi giả làm ông già Noel, và khi anh tháo chạy khỏi vòng vây cảnh sát, nhảy ra khỏi tầng lầu, cây kéo vắt trong người đã kết liễu mạng sống của anh, hay đúng hơn là cướp lấy anh đi từ Yuhiko.

Đến cuối cùng thì hình ảnh đẹp nhất về cây kéo vẫn là hình ảnh ở đầu tác phẩm. Ryo chạy đến bên Yuhiko khoe cô nàng quyển sách mới và tác phẩm cắt giấy mới nhất của mình, hình hai đứa trẻ nắm tay nhau; hình ảnh hai đứa trẻ cùng nhau đọc sách và cắt giấy trong thư viện có lẽ cũng là hình ảnh đẹp đẽ và yên bình duy nhất trong Bạch Dạ Hành.

Hình ảnh hai đứa bé nắm tay nhau

Đây là hình ảnh nằm trên đỉnh của cây kéo trên bìa sách, đây cũng là hình cắt giấy đẹp đẽ nhất mà Ryo từng làm ra, nó như tượng trưng cho cuộc đời anh và cả Yuhiko. Hai đứa trẻ dưới ánh trăng sáng, nắm tay nhau và bước đi, mong một lần được thấy ánh mặt trời, nhưng thứ ánh sáng họ có được chỉ là từ đối phương.

Yuhiko là người mà Ryo đã có tình cảm từ khi còn bé, cậu xem cô bé như cả thế giới của mình, cho đến khi cậu vì thế giới của mình mà xuống tay với cha của mình. Cậu vẫn luôn mong muốn một lần được nắm tay Yuhiko một cách đường hoàng, nhưng có lẽ chuyện đó sẽ không bao giờ xảy ra. Đến phút cuối cùng cậu cũng đã bỏ Yuhiko mà đi, để lại Yuhiko một mình trên thế gian này. Liệu đó có phải sự trừng phạt thích đáng dành cho Yuhiko và sự giải thoát kịp thời dành cho Ryo. Hình ảnh này có lẽ chỉ luôn là một hình cắt giấy do chính tay một cậu bé ngây thơ cắt ra và sẽ không bao giờ trở thành hiện thực.

“Bầu trời của tôi không có ánh mặt trời, chỉ toàn là bóng đêm, nhưng không hề tối tăm, vì có thứ khác thay thế cho mặt trời. Tuy không được sáng như mặt trời, nhưng đối với tôi thì thế đã đủ rồi. Nhờ chút ánh sáng này, tôi có thể biến đêm đen thành ngày rạng. Cô có hiểu không? Tôi chưa bao giờ có mặt trời, thế nên tôi không sợ mất đi nó.” – Yukiho

nvtd.